جشن های مذهبی زرتشتیان
جشن و جشنواره از ویژگی های کیش زرتشتی است. در این کیش، وظیفه شاد بودن و نشاط داشتن، از واجبات دینی است. در آیین زرتشتی، روزه گرفتن مرسوم نیست، زیرا بر طبق اصول آن، گرسنگی نیز مانند اندوه، از وجوه مشخصه اهریمن است، پس تمام جشن های دینی همراه با ضیافت و سرود و پایکوبی و بسیاری از آداب و رسوم لطیف دیگر است.
نیایش گروهی از کارهایی است که انجام آن در این جشن ها واجب است و نیایشگر نه تنها باید از ته دل پاک شده باشد، بلکه باید از نظر ظاهری و جسمی نیز پاک و تمیز باشد.
به طور کلی زرتشتیان برپا کردن جشن را امری ثواب می دانسته اند، اما ۷ جشن بوده که همواره برپایی آنها جزو واجبات دینی بوده است. این جشن ها عبارت بودند از ۶ جشن که در روزگار ساسانیان به نام گاهنبار شناخته می شدند که گفته شده خود زرتشت آنها را بنیانگذاری کرده است. جشن هفتم، جشن نوروز است که راهنمای سال نو بوده است. نوروز، اوج جشن های هفتگانه بوده که مستقیماً با زیربنای آموزه های زرتشت درباره ۷ آفرینش و ۷ امشاسپندان (متولیان ۷ خلقت کیهان) مربوط می شود.
ساختار سال عبادی زرتشتی با این ۷ جشن بنا شده و مراد از ایجاد آن، کمک به نقش بستن آموزه های زرتشتی در ذهن پیروان این کیش بوده است. جشن های مربوط به گاهنبارها در آغاز، نیمه و یا پایان هر فصل برگزار می شود. گاهنبارهای ششگانه عبارتند از:
میدیو زرم گاه: آفرینش آسمان (نیمه بهار، اردیبهشت ماه)
میدیو شهم گاه: آفرینش آب (نیمه تابستان، تیرماه)
پیتی شهم گاه: آفرینش زمین (پایان تابستان، شهریور ماه)
ایا سرم گاه: آفرینش گیاهان (اول پاییز، مهر ماه)
مید یارم گاه: آفرینش جانوران (نیمه زمستان، دی ماه)
همس پت میدیم گاه: آفرینش انسان (پایان زمستان، اسفند ماه)
گاهنبارها ۶ چهره دارند و هر چهره ۵ روز طول می کشد و جمعاً ۳۰ روز سال به ۶ گاهنبار اختصاص دارد.
● زیارتگاه های زرتشتیان
پیر هریشت
در ۱۰ کیلومتری یزد و ۱۲ کیلومتری روستای شریف آباد واقع شده است.
زرتشتیان هر سال از روز امرداد تا روز خور از ماه فروردین (۷ تا ۱۱ فروردین) برای برگزاری آیین های دینی و سنتی، در این زیارتگاه گرد هم می آیند. طبق عقیده ایشان، این مکان مقدس، گوهربانو از کنیزان یزدگرد شهریار را در خود گرفته است. گوهربانو بر کودکی گم شده نمایان شد و به او فرمود تا از پدر بخواهد که پیر هریشت را بنیان گذارد. بنا بر تقویم قدیم زرتشتی، در طول ماه آبان، هر بهدینی می توانست به این جشن گاه رفته و آیین ویژه زیارت را به جای آورد. جشن آتش افروزی (هیرومبا) را زرتشتیان شریف آباد در ۲۶ فروردین در این زیارتگاه برپا می کنند.
● پیر نارکی
در ۵۸ کیلومتری یزد، در نزدیکی شهر تفت است.
زرتشتیان همه ساله از روز مهر تا ورهرام از ماه امرداد (۱۲ تا ۱۶ مرداد) با گردهم آمدن در این مکان، به نیایش اهورامزدا و برگزاری آیین دینی و مراسم سنتی می پردازند. بر اساس باور زرتشتیان، عروس فرمانروای پارس به نام نازبانو در این مکان مقدس است. نازبانو بر بیابانگردی رویین تن نمایان شده و او را در بنیاد پیر نارکی فرمان می دهد.
● پیر بانوی پارس
واقع در ۱۱۲ کیلومتری یزد.
از روز مهر تا روز ورهرام از ماه تیر (۱۳ تا ۱۷ تیر) زرتشتیان با برپایی آیین های دینی و سنتی، در این زیارتگاه گرد هم می آیند. بنا بر عقیده زرتشتیان، شهربانو پارس را این مکان مقدس در خود گرفته است. شهربانو در خواب نابینایی نمایان شده، پس از شفای چشمان او، می فرماید که پیر بانو را بنیان گذارد. بنا بر تقویم قدیم زرتشتی، به مدت ۵ روز، زمان برگزاری نماز همگانی در پیربانو بوده است.
● پیر سبز (چک چک)
در ۶۸ کیلومتری شمال شهر یزد واقع شده است.
زرتشتیان به مدت ۵ روز از روز اشتاد تا انارام از ماه خورداد (۲۴ تا ۲۸ خرداد) در این زیارتگاه گرد هم می آیند و آیین دینی و سنتی خود را به جا می آورند. زرتشتیان بر این عقیده اند که این مکان مقدس، حیات بانو، یکی از شاهدخت های ساسانی را در خود گرفته است. چوپانی در آنجا حیات بانو را در خواب می بیند که به او می فرماید تا پیر سبز را بنیان گذارد. بنا بر تقویم قدیم زرتشتی، از روز اشتاد ایزد از ماه بهمن به مدت ۵ روز، زمان برگزاری نیایش همگانی در این جشن گاه بوده است.
● پیر ستی پیر
در مریم آباد از روستاهای شهر یزد است. هر سال در روز اشتاد از ماه خورداد (۲۴ خرداد) زرتشتیات به زیارت پیر ستی پیر که به قلعه هستندان نیز مشهور است می روند. نیایش و ستایش اهورامزدا و برگزاری مراسم دینی و سنتی، از آداب زیارت این پیر است. طبق عقیده زرتشتیان، شاهزاده شاهویر در آتشکده آذربرزین مهر در خراسان، بر یکی از زندانیان نمایان می شود. او را بر اسب می نشاند و همان دم در جایگاه ستی پیر فرود می آورد و می گوید تا ستی پیر را بنیاد گذارد. بنا بر تقویم قدیم زرتشتی، روز اشتاد از ماه بهمن به مدت ۱ روز، زمان برگزاری نماز همگانی در این جشن گاه بوده است.
● پیر نارستانه
واقع در ۳۰ کیلومتری شهر یزد.
زرتشتیان همه ساله به مدت ۵ روز از روز سپندارمذ تا روز آذر از ماه تیر (۲ تا ۶ تیر) به نارستانه می روند و آداب و رسوم نیایش اهورامزدا و برپایی سنت های شاد را به جا می آورند. زرتشتیان بر این باورند که این مکان مقدس، شاهزاده اردشیر را برای در امان ماندن از دشمنان، در خود گرفته است. شاهزاده اردشیر بر شکارچی روشن بینی نمایان شده و شکارچی بنا به خواست و فرمان شاهزاده اردشیر، پیر نارستانه را بنیان می نهد. طبق تقویم زرتشتی، از روز دی بآذر از ماه اسفند به مدت ۵ روز، زمان برگزاری نماز همگانی در این جشن گاه بوده است.