آتشکده‌ها و آتشگاه‌ها.آتش ورهرام ها ودر مهر ها |
|
| آتش ورهرام (بهرام) یزد، یزد
|
|
| این عمارت که در
فهرست آثار معمارى معاصر یزد قرار دارد، به همت زردشتیان یزد و پارسیان
هند در سال ۱۳۱۳ خورشیدى تحت نظارت و سرپرستى آقاى ارباب جمشید امانت بنا
شد. ساختمان اصلى در وسط حیاطى بزرگ بر بلندى قرار دارد و آن را درختانى
همیشه سبز احاطه کردهاند. حوضى مدور و بزرگ در محور ورودى بنا به آن
زیبایى خاصى بخشیده است.
|
|
| آتش در محفظه‌اى
بلندتر از سطح زمین در اتاق نسبتاً وسیع و دور از تابش خورشید قرار گرفته و
اتاق‌هایى براى مراسم نیایش پیرامون آن طراحى شده است.
|
|
| در مورد قدمت
تاریخى آتش این آتشکده، گویند که نزدیک ۱۵۱۵ سال پیش این آتش از آتشکدهٔ
ناهید پارس به روستاى هفتادر (نزدیک عقدا) منتقل شد و از آنجا به ترک‌آباد
در اردکان نقل مکان کرد و پس از سى سال نگهدارى در غار اشکفت یزدان آن را
در سال ۱۳۲۵ خورشیدى به شهر یزد آوردند و در خانهٔ دستور بزرگ شهر، در
محلهٔ دستوران جاى داده شد و از آن جا به گهنبارخانه و محل کنونى این آتش،
خیابان آیت‌‌الله کاشانى کوچهٔ آتشکده انتقال یافت.
|
|
| سرستون‌ها و
ازاره‌هاى سنگى این بنا با نقوش برجستهٔ زیبا، کار هنرمندان اصفهانى است
که در اصفهان تراش خوردند و به یزد حمل شدند. به نظر مى‌رسد معمارى بنا تا
حدودى از معمارى آتشکدههاى پارسیان هند تأثیر گرفته باشد.
|
|
|
|
| این آتشدان سنگى
به دورهٔ هخامنشیان و ساسانیان مربوط است و در سمیرم به دست آمده است. دو
سرستون سنگى آن به دورهٔ ساسانى تعلق دارد و نقش خسروپرویز بر روى آن‌ها حک
شده است : یکى از آن‌ها سالم است و در موزهٔ ایران باستان و دیگرى که کمى
شکستگى دارد، در کاخ چهل ستون اصفهان نگهدارى مى‌شود. این دو سر ستون در
حدود سال ۱۳۳۰ شمسى در اصفهان کشف شده است.
|
|
| آتشکده کاریان، شیراز (ساسانیان)
|
|
| این محل از
آتشکدههاى اصلى موبدان بود و یکى از سه آتشکدهٔ بزرگ ایران در عهد
ساسانیان به شمار مى‌رفت. بعدها آتش این مکان به آتشکده‌اى در هندوستان
انتقال یافت.
|
|
|
|
| آتشکدههاى زردشتیان بنابر مقام اهمیت بر سه دسته است:
|
|
| - آتش دادگاه که در
خانه‌ها افروخته مى‌شود و صورت خانوادگى دارد و مراسم تقدیس ندارد. آتش
خانواده را جان خانواده مى‌دانند. آتش دادگاه را نیز موبدان برپا مى‌دارند،
اما افراد عادى نیز مى‌‌توانند به خدمت آن بپردازند. معمولاً زردشتیان
متمکن در خانه‌هاى خود آتش دادگاه را شعله‌ور نگه مى‌دارند.
|
|
| - آتش آدران (درب مهر) از آتش دادگاه برتر است و اختصاص به شهر و بلوکات بزرگ دارد.
|
|
| - آتش ورهرام
(بهرام) اعتبار و اهمیّتش از دو آتش فوق به مراتب بیشتر است و پیوسته هم
باید افروخته بماند. این آتش به عموم مردم تعلق دارد. اکنون در ایران دو
آتش بهرام وجود دارد که یکى در یزد و دیگرى در کرمان است. ماهیّت آتش
ورهرام متشکل است از پانزده آتش گوناگون و آذرخش آسمانى (یعنى جمعاً شانزده
آتش) که عبارتند از رنگرز، پادشاه یا فرماندار، کوزه‌گر، آجرپز، درویش
یا صاحبدل، زرگر، ضرابخانه، آهنگر، اسلحه‌ساز، نانوا، تقطیر،
فرمانده ارتش، چوپان، پیشواى دینى، برق آسمان، مرده سوز.
|
|
| آتشکدهٔ (قدمگاه)، جهرم (ساسانیان)
|
|
| در جنوب شهر
جهرم، روى تپه‌اى باصفا، آثارى از بناى بسیار قدیمى با تاق‌نما و
شبستان‌هاى متعدد دیده مى‌شود که بر تمامى شهرستان جهرم مشرف است. قدمت
تاریخى این اثر تاکنون مشخص نشده است. گفته مى‌شود که قدمگاه‌ها از معابد
آناهیتا به شمار مى‌روند که ویژهٔ زنان بوده‌اند.
|
|
| آتشکدهٔ آبادى صح، قوشه، دامغان (ساسانیان)
|
|
| این آتشکده در پنج کیلومترى شمال غربى آبادى قوشه دامغان واقع شده و در حال حاضر فقط ستون‌هاى عظیم و قطور آن باقى مانده است.
|
|
| آتشکدهٔ آذرجو، داراب (ساسانیان)
|
|
| این آتشکده در ۱۲
کیلومترى جنوب غربى داراب در جنب چشمه‌اى به نام «اعلان‌قز» قرار دارد و
گفته مى‌شود که به دستور زرتشت ساخته شده است.
|
|
| آتشکدهٔ آذرخش (مسجد سنگى)، داراب، (ساسانیان)
|
|
| در «کوه پهنای» شهر
داراب، محوطه‌اى وسیع وجود دارد که آن را در دل کوه تراشیده‌اند و به آن
مسجد سنگى مى‌گویند. گفته مى‌شود که این بنا همان «آتشکدهٔ آذرخش» است که
در دوره ساسانیان و هخامنشیان اهمیت فوق‌العاده‌اى داشته است.
|
|
| این محوطه، شامل
راهروى پهن است که از طریق رواقى، به فضاى شاه‌نشین‌‌هایى که در دل کوه
تراشیده‌اند و در وسط آن حوضى قرار گرفته است، منتهى مى‌شود. این بنا به
دوران ساسانیان تعلق دارد و نقشهٔ آن کمى به تالار کاخ بزرگ شاپور اول که
در ویرانه‌‌هاى شهر شاپور کشف شده شبیه است. این بنا در دوران اسلامى به
مسجد تبدیل شد و در شاه‌نشین آن یک محراب احداث شد. در کتیبه‌اى که بر
دیوار سمت چپ رواق حجارى شده، تاریخ ۶۵۲ هجرى که مقارن با زمان اتابک
ابوبکر سعد بن زنگى است به چشم مى‌خورد.
|
|
| آتشکدهٔ بازه هور، روستاى رباط، تربت‌حیدریه
|
|
| این آتشکده در
روستاى رباط سفید از توابع بخش احمدآباد مشهد واقع شده است. بناى این
آتشکده به صورت چهارتاقى است و به احتمال زیاد به دورهٔ ساسانى تعلق دارد.
|
|
| آتشکدهٔ بزرگ جره، کازرون، (ساسانیان)
|
|
| این محل، یکى دیگر از پنج آتشکده‌اى بوده که مهرنرسى در نقاطى مابین کازرون تا فراش‌بند بنا کرده است.
|
|
| بناى آتشکده از
سنگ بادبر و ملاط گچ ساخته شده و درازاى هر پهلوى آن بیش از ۱۴ متر است.
بلندى این بنا معلوم مى‌دارد که در زمان قدیم در آنجا شهرى وجود داشته است.
آتشکدهٔ بزرگ جره به عهد ساسانیان تعلق دارد.
|
|
| آتشکدهٔ پاسارگاد، شیراز، (هخامنشیان)
|
|
| در فاصلهٔ قابل
توجّهى از کاخ اختصاصى کوروش، در قسمت شرقى دشت مرغاب، دو تخته سنگ بزرگ
سفید در مجاورت تپهٔ کوتاه خاکى به فاصلهٔ ۹ متر از یکدیگر قرار
گرفته‌اند. این دو تخته سنگ را آتشگاه یا قربانگاه پاسارگاد مى‌دانند.
نیایش ایزد یکتا در دوران هخامنشیان در فضاى باز برابر آتش مقدس صورت
مى‌گرفته است.
|
|
| آتشکدهٔ تمر قریه تمر، ارومیه
|
|
| آتشکدهٔ تمر در ۲
کیلومترى قریهٔ تمر (تماره واقع در ۱۸ کیلومترى غرب جادهٔ ارومیه - سلماس)
از محال انزل، بخش حومهٔ ارومیه واقع شده است.
|
|
| این آتشکده در
حال حاضر به صورت مخروبه‌اى بالاى تپه‌اى به جا مانده است و به علت عدم ثبت
و رسیدگى، روى به انهدام قطعى مى‌رود. این آتشکدهٔ مربوط به دورهٔ
سلاطین هخامنشى احتمالاً در فاصلهٔ سال‌هاى ۵۵۰-۵۳۰ قبل از میلاد ساخته شده
است.
|
|
| آتشکدهٔ چهار طاقى چهار قاپو، قصرشیرین
|
|
| یکى دیگر از آثار
تاریخى مربوط به دورهٔ ساسانى در قصر شیرین بناى آتشکدهٔ دورهٔ ساسانى
است که با سنگ و گچ ساخته شده و یکى از بزرگترین آتشکدههاى دوران ساسانى
بشمار مى‌آمده است. این آتشکده اطاقى به شکل مربع در وسط دارد و سقف آن
گنبدى است. این آتشکده از لحاظ شکل شباهت کاملى با ساختمان‌هاى دیگر
آتشکدههاى دورهٔ ساسانى دارد. عرض دهانهٔ اصلى بنا بیش از ۱۶ متر است.
|
|
|
|
| در خیابان نیروى
هوایى دره شهر، بناى یک آتشکده به صورت چهار طاقى باقى مانده است. این
بنا را در محل، طاق مى‌گویند. اندازهٔ داخلى آن ۳/۲۰×۳/۲۰ متر است و ابعاد
هر یک از طاق‌هاى آن ۰/۸۵×۱/۳۰×۱/۱۵ و بلندى آن‌ها کمى بیشتر از ۵ متر
است. این بنا که تماماً با قلوه‌سنگ و گچ ساخته شده است مورد مرمت و
بازسازى قرار گرفته است.
|
|
| آتشکدهٔ ساسانى نطنز، نطنز
|
|
| در حوالى مسجد
جمعهٔ نطنز، در میان سکویى به ارتفاع ۲ متر از سطح زمین، آثار عمارت
مختصر و جالب‌توجه کوشک‌مانندى وجود دارد که از لحاظ ظرافت و تناسب، شباهت
کاملى به آثار ساختمانى دورهٔ ساسانى دارد و احتمالاً جایگاه آتشکده‌اى
بوده است.
|
|
| چهار ستون از هفت
ستون اولیه و یک اتاق از چهار اتاق آن، برپا و به‌جا مانده و بقیه خراب
شده است. دو تاقچه از چهار تاقچهٔ آن، که سطح بنا را به تاق بالاى گنبد
سنگى وصل مى‌کرده، نیز باقى مانده است.
|
|
| ابعاد هر یک از
اضلاع خارجى بنا ۱۱/۳۵ متر و ضلع داخل بنا ۷ متر طول دارد و دهانهٔ هر تاق
۵/۶۹ متر است. اصل بنا را با سنگ لاشه که روى آن گچ‌اندود شده، احداث
کردهاند.
|
|
|
|
| ساسانیان این آتشکده در ۱۴۰ کیلومترى جنوب شیراز و در مسیر جاده‌اى متعلق به عهد ساسانیان قرار داشته و متعلق به همان دوره است.
|
|
| آتشکدهٔ فرازمرا‌آور خذایا کازرون، ساسانیان
|
|
| این آتشکده بر سر
راه قدیم کازرون به فیروزآباد قرار گرفته و توسط مهرنرسى در زمان ساسانیان
احداث شده است. هرتسفلد این بنا را کلیسایى قدیمى مى‌داند که در عهد
ساسانیان ساخته شده است.
|
|
| آتشکدهٔ فراش بند، فیروزآباد (ساسانیان)
|
|
در جادهٔ نرسیده به
فیروزآباد، چارتاقى کوچکى قرار دارد که وضع ساختمانى و اندازهٔ آن شبیه
آتشکدههاى زمان مهر نرسى ساخته شده و متعلق به دورهٔ ساسانیان است.
با سپاس ازhttp://vista.ir |
